Tłumacz zagubiony między językami

09.05.2014

Tłumacz zagubiony między językami. Misjonarze z Bazylei wobec Kurdów i języka kurdyjskiego (1832-1837)

dr Marcin Rzepka

Misjonarze protestanccy działający z ramienia protestanckiej misji (Misja z Bazylei) w Szuszy na Kaukazie latach 1830. rozpoczęli intensywny, lecz krótkotrwały projekt określany jako Kurdenmission. Wyposażeni w kurdyjski manuskrypt przekładu czterech ewangelii autorstwa biskupa chaldejskiego Szewrisa, który powstał niespełna kilka lat wcześniej, rozpoczęli przygotowania do podjęcia pracy misyjnej w irańskim Tebrizie.
Praca dotyczyła, przede wszystkim, tłumaczenia Biblii, które traktowane było jako skuteczny sposób docierania do wyznawców islamu. Pomimo usilnych prób nauki języka kurdyjskiego, tłumaczenia Biblii na ten język oraz kontaktów z Kurdami, projekt dość szybko został zarzucony. Hoernle, pracownik misji, podkreślając zróżnicowanie dialektalne kurdyjskiego obszaru językowego, dowodził, że praca nad przekładem w tym szczególnym, kurdyjskim, kontekście społeczno-komunikacyjnym jest bezzasadna. Przekonywał, że nawet gdyby przekład powstał, na którykolwiek z dialektów kurdyjskich, to i tak nie znajdzie odbiorcy, czytelnika. Kurdenmission ukazuje zatem zderzenie dwóch odmiennych kultur. Protestanckiej kultury zorientowanej na pismo i kurdyjskiej – oralnej, w której projekt wydania przetłumaczonej Biblii rzeczywiście nie stanowi wartości kulturowej.