Program badawczy

Projekt koncentruje się na roli społeczno-politycznej kurdyjskich instytucji kulturalnych przede wszystkim w Kurdystanie irackim i tureckim, ale również w irańskiej i syryjskiej części Kurdystanu oraz Europie. W ostatnich latach sytuacja polityczna w tureckiej i irackiej części Kurdystanu ulega dynamicznym przemianom. To niezwykle interesujące zjawisko polega, między innymi, na implementacji praw człowieka i praw kulturalnych, takich jak wolność słowa, możliwość swobodnego posługiwania się językiem ojczystym oraz pielęgnowania i ochrony rodzimej kultury. W nowych sprzyjających okolicznościach Kurdowie korzystają ze sposobności ustanowienia stałych struktur, które pomagają im wzmacniać i rozwijać tożsamość narodową.

Nie ulega wątpliwości, że kurdyjska działalność w dziedzinie instytucji kultury jest kolejnym przykładem idei uczynienia „własnego głosu bardziej słyszalnym”, co ma na celu ochronę i promowanie kurdyjskiego dziedzictwa kulturowego, jak również prawa do samostanowienia. Zasadniczym celem badawczym jest analiza funkcjonowania instytucji kulturalnych na kurdyjskich obszarach Turcji i Iraku oraz roli, jaką odgrywają w dynamicznym środowisku politycznym i społecznym. Celem jest zbadanie, w jakim stopniu powyższe instytucje i realizowane przez nie polityki kulturalne mają wpływ na tworzenie kurdyjskiej rzeczywistości, jakie czynniki wpływają na ich powstanie, strukturę organizacyjną, misję i działalność.

W szczególny sposób będą brane pod uwagę następujące dychotomie: tradycja vs innowacja; Zachód vs Bliski Wschód, czynniki zewnętrzne vs. krajowe; religijność vs świeckość; polityka vs kultura. Badania będą zogniskowane na następujących zagadnieniach szczegółowych: 1) organizacyjny i operacyjny wymiar kurdyjskich instytucji kulturalnych (z Marcinem Rzepką) 2) lokalny potencjał kulturowy, jego potrzeby i braki (z Joanną Bocheńską), 3) edukacja kulturalna i popularyzacja różnych form uczestnictwa w kulturze; zdolność do podejmowania problemów społecznych; możliwości tworzenia przestrzeni dla debaty na poziomie społeczno-politycznym i międzykulturowym, a także polityki kulturalnej, 4) mecenat kulturalny i 5) stosunki zagraniczne (zewnętrzne), zwłaszcza w obszarze stosunków kurdyjsko-tureckich, ale również kurdyjsko-arabskich, kurdyjsko-asyryjskich, kurdyjsko-ormiańskich (z Krzysztofem Lalik).

Opresyjny charakter wewnętrznej i zewnętrznej sytuacji Kurdów (przez długi czas byli oni wyłączeni z głównego nurtu dyskursu publicznego) i jego reperkusje w kurdyjskich koncepcjach, reprezentacjach mentalnych i porządku instytucjonalnym może być rozpatrywany w kontekście fundamentalnego postkolonialnego pytania badawczego postawionego przez Gayatri Spivak – "czy podporządkowani mogą mówić?". Wydaje się, że aktywność Kurdów w zakresie funkcjonowania własnych instytucji kultury daje współcześnie możliwość udzielenia pozytywnej odpowiedzi na to pytanie. Podstawą do analizy bieżących, dynamicznych procesów budowy rzeczywistości, które mają miejsce w tureckim i irackim Kurdystanie, i w których instytucje kultury są ważnymi i zaangażowanymi aktorami, będą teorie społecznego konstruktywizmu, teorie neo-instytucjonalne oraz teorie z obszaru studiów nad instytucjami kultury. W zakresie społecznego konstruktywizmu wykorzystane zostaną teorie Petera L. Bergera i Thomasa Luckmanna (Social construction of reality), koncentrujące się na sposobach, w jakich jednostki i grupy biorą udział w tworzeniu rzeczywistości społecznej wokół siebie i w jaki sposób pewne zjawiska społeczne ulegają procesowi instytucjonalizacji. Podejście to zostanie uzupełnione przez teorię Iana Hackinga wg. której procesy społeczne w tym instytucjonalizacja odnoszą się nie tylko do faktów, ale i przekonań na ich temat. Umożliwi to zbadanie, w jakim zakresie kurdyjskie instytucje są realizacją tradycji, a w jakim adaptują zewnętrzne idee. Wydaje się, że proces ten przebiega dziś w Kurdystanie dwutorowo. W zakresie teorii neo-instytucjonalnych pod uwagę zostaną wzięte podstawowe koncepcje teoretyków takich jak: John Meyer, Brian Rowan, Richard Scott, Lynne Zucker, Paul J. DiMaggio, Walter Powell, Robert O. Keohane and Andrew J. Hoffman.