ALCITfem Zazakî

Projeya Aktîvîzm û Bingeyê Ê yê Exlaqkî û Kulturkîyî: Hemwelatijîya Alternatîfe û Rolê Cinîyan Kurdistan û Dîaspora de (ALCITfem) bernameyêkê cigêrayîşî yê mîyandîsîplînî yo ke bingeyê ci xebatanê edebî, antropolojîya kulturkîye, xebatanê cinsîyetkîyan û cimatnasîye ser o ronîyayo. Bi hawayêko metodolojîkkî û teorîkkî proje, bi rayîrê hemkarîya nê enstîtuyan Beşernasîye û Zanistê Cimatkîye ana têhet û têkilîya înan yewbînan dir virazena: Beşê Xebatanê Kurdkî yê Enstîtuya Xebatanê Rojhilatnasîye (Fakulteya Fîlolojîye) ya Zanîngehê Jagiellonskî (JU, Kraków), Merkezê Xebatanê Cinsîyetî (STK, Senter for Tverrfaglig Kjonnsforskning) yê Zanîngehê Osloyî (UiO), Merkezê Xebatanê Averşîyayeyan ê Nifûse û Dînî (CASPAR) yê Zanîngehê Ekonomîye yê Krakovî (CUE), Fato, Enstîtuya Kar û Xebatanê Cimatkîyan ê Osloyî û Muzeya Asya û Pasîfîke (Varşova). Proje çarçiwaya bernameyê Grieg ê Merkezê Zanistî yê Neteweyî yê Polonya de bi Hîbeyanê Norwecî yena fînansekerdene.

Nê panc serranê peyênan de, herêma Kurdistanî ke zerrîya Rojhilatê Mîyanênî de ca gêna û hetê çar netewe-dewletan ra (Îran, Iraq, Sûrîye û Tirkîye) ameya parekerdene vurayîşê pîlî tecrube kerdî. Rixmo ke nê qewimîyayîşan ra tayê seba qismêkê muhîm ê Kurdan umîdwar û îlhamdayox bê, qewimîyayîşanê bînan heqê ferdî û cimatkîyan bin pay kerdê. Her çend xeylî halan de vurayîşê pîlî cimatanê Kurdan ca û warê înan ra bikerê û saziyanê înan raşanê zî heman wextî de çi welatê înan de çi zî dîaspora de aktor û sazîyê neweyî vecîyayê werte. Warê mîyanneteweyî û cayîyî de Kurdî bi aktîvîzmê xo yê aştîwazî nê la hîna zaf bi têkoşînê gerîla û lejanê çetinan yenê naskerdene. Seba ke hem bala xebatanê akademîkan û hem zî ya medya şîya serê çetinîye, no bi hawayêko nisbî bîyo sebebê nêasayîşê aktîvîzmê Kurdan ê kulturkî û cimatkîyî, her çend ke aktîvîzmêkê bi nê qaydeyî cimatê Kurdan bi xorînî zere ra vurnayo zî. Rixmê sînorkerdişanê ke netîceyê zordarîya dewlete de vecîyayê werte, merkezê kulturkî yê cayîyan, organîzasyonanê cinîyan û heman wextî de aktoranê ferdîyan ê sey hunermend, nûştox û roşinvîran zî qalkerdiş û texeyulanê exlaqkî yê neweyan rê havile kerda. Seba ke ciresnayîşê veng û aktîvîteyanê cinîyan zafê reyan kemî maneno, ALCITfem do bitaybetî rolê cinîyan ê na nuqteye ser o vindero û bala xo bido fikir û qalkerdişanê exlaqkîyan ê derheqê cayanê cimatkîyan ê cinî û camêrdan ser. Ma projeya xo de termê hemwelatijîya alternatîfe şuxulnenê ke ramojnê Kurdî, bi rayîranê cîya-cîyayan, seba ke cimatê xo de vurayîşanê cimatkî û kulturkîyan virazê û heman wextî de halê cimatanê Kurdan ser o ke binê banê ê netewe-dewletan de ciwîyenê tesîr virazê senî teberê sazîyanê dewlete û awanîyanê dewlete de stratejîyê alternatîfî (yê sîyasî û yê nêsîyasîyî) viraştê.

ALCITfem fikrê femînîstî ê derheqê ‘hemwelatijîya ciwîyayîye’ û teorîyanê ‘xoverdayîşê herroje’ û ‘sîyasetê mîkroyî’ resneno pê. Proje, wekeneno ke tirêm aktîvîstê cinîyî senî resayî wareyanê cuye û hêzanê texeyulîyan ke cimatê xo de vurayîşan virazê û heman wextî de bikerê ke halê cimatî yo ke zereyê netewe-dewletî de yo ser o tesîr virazê. No çî beno ke bi rayîrê bicaardişanê aleladeyan bo, la heman wextî de eşkeno bi rayîrê têgêrayîş û awanîyanê qesdîyan zî bo. ALCITfem bi rayîrê baldarîya serê di wareyanê ke yewbînan dir bi xorînî têkildar ê do babeta hemwelatijîya Kurdan a alternatîfe ser o vindero: aktîvîzmo ke bi serkêşîya cinîyan ameyo detpêkerdene û bingeyê ê yê exlaqkî û kulturkîyî. No, do çar paketan de bêro wekenitene: 1). Edebîyat û sinemaya Kurdan de temsîlkarîya cinî 2). Aktîvîzmo nimite yê cinayan ê Kurdan 3). “Awankerdişê keyeyî” 4). Eko-femînîzm. Na yewe ra proje, hem bicaardişanê xeylî eşkerayan û hem zî yê hîna cîyabîyayeyan û nimiteyan wekenena û heman wextî de zî nuqteya tirêm aktîvîstî senî tradîsyonanê kulturkî û exlaqkîyan ra bingeyê xo gênê wekenena. Projeya ke xo sepernayo çar enstîtuyanê wayîrê wesifdarîyêka berze yê Polonya û Norwecî, wesfê mîyandîsîplînî yê endamanê komanê ke do seba paketanê xo yê xebate roportaj û materyalanê bînan ê cigêrayîşî yewbînan dir pare bikerê bi hawayêkê bêhempayî ana têhet û do weşananê hemparan ser o zî xebatan bikero. Xebata wareyî ya ALCITfemî, xo de merkezanê aktîvîte yê muhîman ê Kurdistan û dîaspora hewêneno û do hetê endamanê kome ke wayîrê zanayîşê ziwananê cayîyan ê bêro rayraberdene. Sewbînî, hîrê wendekarê postdoktora, yew doktora û yew zî lîsansê berzî do bi tecrubeyanê cigêrayîşî yê hîrayan ê endamanê kome bêrê weçînitene û bêrê paştdayene. Kîşta weşananê akademîkan de, bi rayîrê organîzekerdişê di pêşangehanê fotografan ê ke do bi hemkarîya Muzeya Asya û Pasîfîkî ya Varşova bêrê viraştene daxilkerdişê şarî zî paştdayîşêko bihêz ê na proje yo.