O Profesorze Ordixanê Calîlu (1932-2007)

Ordixanê Calîl (1932-2007) albo z rosyjska Ordichan Dżasimowicz Dżaliłow był jednym z najwybitniejszych znawców kurdyjskiej kultury. Pochodził z kurdyjskiej jezydzkiej rodziny z Armenii. Był wytrawnym zbieraczem folkloru, badaczem i wykładowcą, redaktorem wielu wartościwych wydań kurdyjskich baśni, dastanów i przysłów, które ukazały się w Związku Radzieckim zarówno po kurdyjsku, jak i po rosyjsku. Wierzył w siłę kultury uwarzając ją za fundament wszelkiego dialogu. W 2003 roku gościł w Krakowie, który bardzo polubił. Dlatego też jego pamięci zdecydowaliśmy się poświęcić seminarium o wielowymiarowym dziedzictwie kultury jezydów, tym bardziej że wkrótce nakładem wydawnictwa Namas ukaże się polskie tłumaczenie baśni zbieranych przez Ordixanê Calîla i jego rodzeństwo.

Ordixanê Calîl urodził się 24 sierpnia 1932 roku w Erywaniu w rodzinie kurdyjskiego poety i pisarza Casmê Calîla. Jego rodzice byli uchodźcami z Imperium Osmańskiego, którzy ocaleli z pogromów 1914-1915 roku. Miał troje rodzeństwa, brata Celîla i siostry Camilę i Zine. Wszyscy zajmowali się badaniem kurdyjskiej i jezydzkiej kultury. W 1956 roku Ordixanê Calîl zakończył wydział filologiczny Uniwersytetu w Erywaniu. Od 1957 podjął studia doktoranckie i ukończył je w Leningradzie. W latach 1955-1958 pracował jako redaktor nowopowstałej kurdyjskiej stacji radiowej. Od 1954 roku Ordixanê Calîl wraz z rodzeństwem zaczął prowadzić badania terenowe zbierając kurdyjski folklor w różnych częściach Armenii i Gruzji. W 1958 roku dokonywal zapisów goszcząc u kurdyjskich peszmergów w Irackiej części Kurdystanu, w latach 1970-1973 wśród Kurdów zesłanych do Kazachstanu, Kirgistanu i Turkmenistanu. Rodzinne archiwum liczy ponad 50 kilometrów zapisów na taśmie magnetofonowej, 100 tys stron z notatkami zawierającymi przysłowia, wiele fotografii dokumentujących codzienność i kulturę Kurdów. Prof. Ordixanê Calîl był autorem lub redaktorem ponad 60 publikacji poświęconych kurdyjskiemu folklorowi, wieloletnim i lubianym wykładowcą Uniwersytetu Leningradzkiego, członkiem Instytutu Kurdyjskiego w Paryżu oraz Irackiej Akademii Nauk. Zmarł w październiku 2007 roku.